۱۱ خرداد ۱۴۰۴ :: ۱ ژوئن ۲۰۲۵ :: ۵ ذیحجهٔ ۱۴۴۶
گوی خبر- شورش عزیزی: در بین اسناد تعهد آور، چک یکی از رایج‌ترین و مورد استفاده‌ترین اسناد است و این نشان میدهد مردم به سوی چک رغبت بیشتری دارند. سفته هم یکی دیگر اسناد تجاری مورد استفاده است. درباره چک به دلیل رایج بودن، قوانین مختلفی برای آن تصویب می‌شود ولی همیشه مسائلی هم وجود دارد.
گاهی ممکن است این مساله پیش بیاید که فردی با امضایی غیر از امضای اصلی خود قرارداد یا سندی مثل چک و سفته را امضا کند و بعدا اگر دعوایی پیش آمد وی به راحتی آن را انکار کند و کارشناس دادگاه هم پس از بررسی، این موضوع برایش محرز شود که این امضا امضای وی نیست و انکار فرد را تایید کند. پس بهتر است در نوشته‌ها هم قرارداد و سند را وی با دست خط خود یادداشت کند و هم کنار امضا اثر انگشت و نام و فامیلی خود را یادداشت کند.
طبق آنچه در بخش ادله اثبات دعوا در قانون آیین دادرسی مدنی آمده است، انکار امضا و سند در اسناد عادی ممکن است. یعنی اگر شخصی علیه خوانده شکایت حقوقی کرد و مستند و دلیل وی سند عادی بود؛ خوانده می‌تواند بگوید این سند منتسب به من نیست و آن را انکار کند. در قانون مزبور از انکار و تردید در کنار هم سخن به میان آمده در واقع انکار برای جایی است که شخص امضای منتسب به خود را منکر می‌شود و تردید برای جایی ست که شخص سند منتسب به دیگری را قبول ندارد.
حال اگر خوانده انکار کند این خواهان است که باید اصالت سند را ثابت کند و ثابت کند این سند منتسب به خوانده است. در اینجا کارشناس تشخیص دهد که امضای درج شده در سند عادی با امضای خوانده در اسناد مسلم الصدور وی مثل عقد نامه نکاح و سند مالکیت و. مطابقت دارد یا خیر؟
اسناد مسلم الصدور اسنادی هستند که امضای آنها از طرف شخص انکار کننده امضای سند، مسلم شمرده می‌شود. نکته قابل ذکر این است که خواهان می‌تواند ثابت کند که خوانده چند امضا دارد و اسناد و قرارداد‌ها را هم با همین شکل امضا می‌کند. آنچه که گفتیم و قابل تذکر دوباره می‌باشد این است که خوانده و کسی که علیه وی سندی ابراز شده، کافی است که امضا را انکار کند و کار دیگری لازم نیست انجام دهد، چون بار اثبات انتساب امضا بر دوش خوانده می‌افتد.
سئوال و مسئله این است که آیا شخصی که چکی صادر کرده و پشت آن را نیز امضا کرده آیا می‌تواند بعدا منکر آن امضا شود و در دادگاه مدعی شود این امضا اصلا امضای من نیست؟ آیا چنین چیزی قابل قبول است؟
آنچه در بالا گفتیم درباره سایر اسناد قابل درک است، اما سندی مثل چک که تشریفات صدور خاصی دارد باید گفت که چک قابل انکار نیست و منطقی هم همین است که قابل انکار نباشد، زیرا جک سندی رایج است و ممکن است با این حربه افراد از این به بعد امضایی دیگر را برای چک انجام دهند یا حتی اگر امضای خود آنان باشند با صرف انکار آن تمام تعهدات خود را زیر سوال ببرند.
پس باید گفت، چون صدور چک و امضای آن از جانب صاحب حساب است و همین که این چک در دست کسی دیگر است خود ظاهر بر آن است که وی طلبکار صاحب حساب است. اگر ایشان ادعایی غیر از این دارد باید اثبات کند که امضای وی نیست و اصلا امضای وی جعل شده است و اگر نتواند ثابت کند حکم علیه وی پرداخت می‌شود. البته این قضیه درباره چک قابل اجراست نه اسناد دیگر علت آن هم رواج بیش از حد چک در میان مردم و بالا رفتن اعتبار و اطمینان به آن است.
ممکن است در چک‌های کاغذی با گم شدن یا سرقت آن برخی از آن سوءاستفاده کنند و مبالغی روی آن درج کنند؛ و امضای فرد را هم جعل کنند که در اینجا فرد، دچار گرفتاری می‌شود؛ لذا لازم است که هنگام چنین اتفاقی به صورت فوری بعد از سرقت یا گم شدن این امر را در سامانه ساد ۲۴ ثبت کنید. تا از نقل و انتقال و کلاهبرداری در زمینه آن جلوگیری شود. همچنین در این سامانه می‌توانید درباره چکی که دریافت کرده‌اید جویا شود که مبادا این چک سرقتی باشد.
تفاوت امضای چک با سایر اسناد
در انکار بین چک با سایر اسناد در بار اثبات است همانطور که دیدیم در چک به این راحتی فرد صاحب حساب نمی‌تواند شانه خالی کند و همین که چک از حساب وی صادر شده و در دست دارنده است یعنی این که وی چک را برای طلبکارش صادر کرده است و اگر مدعی باشد که امضای من نیست باید ثابت کند در حالی که در باقی اسناد مثل سفته فرد خوانده همین که بگوید امضای من نیست کافی است و طرف مقابل که به سند استناد کرده باید انتساب و اصالت آن را ثابت کند.
