۴ اسفند ۱۴۰۳ :: ۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۵ :: ۲۴ شعبان ۱۴۴۶
گوی خبر- فرهنگ مفهومیست جامعه‌شناختی و دایره بسیار گسترده‌ای دارد که شامل ارزش‌های اجتماعی و هنجار‌های موجود در جوامع بشری و همچنین دانش، باورها، هنرها، قوانین، آداب و رسوم، توانایی‌ها و عادت‌های افراد گروه یا جامعه می‌شود. هر انسانی در یک خانواده به دنیا می‌آید خانواده‌ای که نسبت به خانواده دیگر دارای ارزش‌ها و هنجار‌های متفاوت است و این مسئله در ایران با تکثری که وجود دارد بسیار بیش‌تر دیده می‌شود.
اما چیزی که اهمیت دارد این است که هر انسانی با فرهنگ خاص خود رشد و زندگی می‌کند درواقع هیچ کسی را نمی‌توان پیدا کرد که فرهنگ نداشته باشد و این نوع فرهنگ اوست که چگونگی رفتار و عملکرد و منشش را در زندگی مشخص و روشن می‌کند. درواقع فرهنگ ماست که نمودی از شخصیت و رفتار ماست برای نمونه هنگامی‌که می‌گوییم فلان شخص بافرهنگ است یعنی این‌که آن فرد می‌داند چگونه رفتار کند و درواقع اصالت او را بیان می‌کنیم و گاه هم افرادی هستند که تحت‌تاثیر این فرهنگ و اصالت قرار می‌گیرند.
آیا شما تاکنون به این موضوعات اندیشیده‌اید؟ آیا خود را فرد بافرهنگی می‌دانید؟ اگر می‌دانید برای رسیدن به آن چه کرده‌اید و اگر نمی‌دانید درصدد رسیدن به آن هستید؟ اصلا بافرهنگ بودن جزو دغدغه‌های شما محسوب می‌شود؟ وضعیت فرهنگ عمومی در کشور ما به چه شکل است؟ قانون چه تاثیری می‌تواند برروی فرهنگ جامعه و مردم بگذارد؟
فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب جامعه است که میان عموم مردم رواج دارد و باورها، ارزش‌ها، جلوه‌های احساسی و هنجار‌هایی را شامل می‌شود که افراد بدون اجبار حکومت آنها را رعایت می‌کنند، اما مورد توجه اقشار مختلف جامعه قرار می‌گیرند.
باید بدانید فرهنگ هم دارای دو جنبه درونی و ظاهریست. فرهنگ ظاهری همان روش، اما برای لباس‌پوشیدن، سرگرمی‌ها و اوقات فراغت و چگونگی گذراندن آن، خو‌ها و عادات، رسم و رسوم برای ازدواج و آیین‌های مذهبی و ملی دیگر، سبک معماری شهری و مانند آن است و صورت باطنی و درونی مربوط به درونیات افراد است که در ادامه در مورد آن توضیح خواهیم داد.
وجدان کاری و مسئولیت‌پذیری
در جامعه و در میان روابط، مسئولیت‌پذیر بودن اهمیت بسیاری دارد. مسئولیت‌پذیری به این معناست که در برابر خود و دیگران خود را ملزم به پاسخ‌گویی بدانیم. مسئولیت‌پذیری یعنی تعهد درونی افراد برای انجام فعالیت‌هایی که بر عهده او گذاشته شده است.
یک انسان توانایی و اختیار پذیرش دارد و اگر کاری را می‌پذیرد باید به نتیجه و میزان وقتی که برای آن می‌گذارد بیندیشد. یک انسان با فرهنگ باید باتوجه به شناختی که از خود دارد مسئولیت کار‌ها را بپذیرد و زمان‌بندی مشخص داشته باشد تا بتواند دربرابر کاری که برعهده گرفته است مسئولیت‌پذیر باشد. اما این به معنای اشتباه‌نکردن در کار‌ها نیست بلکه یک فرد مسئول و بافرهنگ اگر اشتباه کند درصدد جبران و اصلاح برمی‌آید و مدام درحال تقویت مهارت و دانش خود است.
درواقع یکی از مسائلی که سبب پیشرفت یک جامعه می‌شود این است که افرادی که در آن زندگی می‌کنند مسئولیت‌پذیر باشند. اگر هر شهروند دربرابر دیگر هم‌نوعان و شهرش خود را مسئول بداند و به حقوق دیگری احترام و ارج بگذارد جامعه را به سمت نظم بیش‌تری هدایت می‌کند و در چنین جامعه‌ای اعمماد روزبه‌روز بیش‌تر می‌شود.
انعطاف‌پذیری
داشتن انعطاف‌پذیری در زندگی و در برخورد با افراد گوناگون اهمیت زیادی دارد. انعطاف‌پذیری یعنی این‌که ما بتوانیم خود را با افکار و تغییرات محیط و افراد مختلف سازگار شویم. قرار نیست همیشه زندگی و محیط وفق مراد ما باشد، اما افراد انعطاف‌پذیر می‌توانند خود را با هر وضعیتی که می‌دانند همیشگی و ماندگار نیست سازگار کنند و با هر طیفی کنار بیایند.
باید بدانید برای داشتن یک زندگی آرام و سالم و داشتن دوستانی از هر طیف انعطاف‌پذیربودن بسیار مهم است.
صلح‌جویی
یک فرد صلح‌جو به‌دنبال آشتی و آرامش است و هرگز دنبال دعوا و تشنج نیست. افراد صلح‌جو مدام در تلاشند که دعایی رخ نده و رفتارشان معطوف بر این است که با کسی وارد جنگ و اختلاف نشوند. اغلب این کار با فداکاری و از خود گذشتن از سوی آنها همراه است.
امروز در دنیا صلح و حامی آن بودن یک امتیاز بزرگ است و افرادی هم در جهان هستند که به این موضوع بسیار پایبندند.
احترام به حقوق دیگران
یکی از ویژگی‌های افراد با فرهنگ این است که به حقوق خود و دیگران آگاه است و حقوق دیگری را پایمال نمی‌کند حتی اگر فرصت آن را داشته باشد. رعایت ادب و مراعات حقوق دیگران از جمله مواردی است که به راحتی می‌تواند قدرت فردی انسان را افزایش دهد.
احترام به حقوق دیگری جاده‌ای دو سویه است به این معنی که هر اندازه به دیگران در حد خودشان احترام بگذاریم آن را دریافت می‌کنیم، اما اگر حقوق آنها را نادیده بگیریم، نباید انتظار برخورد مناسبی هم از سوی آنها داشته باشیم.
کسانی‌که اصالت و فرهنگ دارند هرگز براساس جنسیت یا بزرگ و کوچکی فرد مقابل احترام نمی‌گذارند بلکه ارج‌نهادن در آنها امری درونی و باطنیست و آن را فارغ از سمت مقابل و جنس و سن او انجام می‌دهند.
وقت‌شناسی
وقت‌شناس بودن از بارز‌ترین شناسه‌ها و عادات افراد بافرهنگ و اصیل است. برای آنها وقت دیگران و حرفی که زده‌اند و البته وقتشان اهمیت دارد آنها افزون‌بر این‌که در تمامی قرار‌های کاری و دوستانه و مراسم سر وقت حضور دارند به تمامی وظایف خود و قول و قرارشان پایبندند.
کسانی‌که فرهنگ دارند همواره قرارشان را براساس کار‌ها و درنظرگرفتن ترافیک و مانند آن تنظیم می‌کنند و اگر به ناگاه حتی ۵ دقیقه تاخیر داشته باشند حتما آن را اطلاع می‌دهند.
میهمان‌نوازی
از صفات خوب و به‌سزایی که هر انسانی می‌تواند داشته باشد نوع‌دوستی و مهمان‌نوازیست چیزی که در شرق و به‌ویژه ایران جایگاه خاص و مهمی دارد و همواره جزو فرهنگ و تمدن ما بوده است. یک انسان بافرهنگ به صورت کامل از مهمان خود پذیرایی می‌کند حتی اگر از او ناراحتی و آزردگی داشته باشد. خانه میزبان و به هنگام مهمانی جایی برای تسویه‌حساب‌های قدیمی نیست.
دوری از خشونت
دوری از خشونت و جدل با دیگران یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های افراد بافرهنگ است که نشان‌دهنده بلوغ فکری، قدرت کنترل احساسات و احترام به دیگران است. افرادی که از درگیری‌های بی‌مورد پرهیز می‌کنند، معمولاً از مهارت‌های ارتباطی بالایی برخوردارند و می‌توانند مسائل را با گفت‌وگوی منطقی و مؤثر حل کنند. چنین افرادی به جای واکنش‌های هیجانی، تلاش می‌کنند درک متقابل را افزایش دهند و از طریق گفت‌و‌گو، سوءتفاهم‌ها را برطرف کنند.
افراد بافرهنگ می‌دانند که خشونت و جدل نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث تشدید تنش‌ها و از بین رفتن روابط می‌شود. آنها ترجیح می‌دهند در مواجهه با اختلاف‌نظر، به جای تحمیل عقاید خود، به صحبت‌های طرف مقابل گوش دهند و نظرات او را درک کنند. این ویژگی نشان‌دهنده اعتمادبه‌نفس و خودکنترلی آنها است، زیرا کسی که از درون آرام است، نیازی به اثبات خود از طریق پرخاشگری ندارد.
از سوی دیگر، پرهیز از خشونت و درگیری، نشان‌دهنده احترام به کرامت انسانی است. افراد بافرهنگ باور دارند که همه انسان‌ها، صرف‌نظر از اختلاف عقاید و دیدگاه‌ها، شایسته احترام هستند. آنها به جای برخورد تند، سعی می‌کنند فضای گفت‌و‌گو را به گونه‌ای مدیریت کنند که احساسات طرف مقابل جریحه‌دار نشود. این شیوه برخورد، نه‌تنها به حل مؤثرتر مشکلات کمک می‌کند، بلکه باعث ایجاد محیطی صمیمانه و دوستانه در جامعه می‌شود.
داشتن این ویژگی مستلزم رشد شخصی و تقویت مهارت‌های ارتباطی است. افرادی که می‌توانند خشم خود را کنترل کنند و در برابر تحریک‌های بیرونی واکنش‌های سنجیده نشان دهند، نقش مهمی در کاهش خشونت و افزایش آرامش اجتماعی ایفا می‌کنند. آنها الگوی مناسبی برای دیگران هستند و می‌توانند تأثیر مثبتی بر رفتار اطرافیان خود بگذارند. در نهایت، دوری از خشونت و جدل نشان‌دهنده یک ذهن باز، درک عمیق از مسائل انسانی و توانایی حل اختلافات به روش‌های مسالمت‌آمیز است که از مهم‌ترین نشانه‌های فرهنگ و تمدن در یک جامعه محسوب می‌شود.
ویژگی‌های افراد بافرهنگ.
اما به‌راستی افراد بافرهنگ دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ دکتر سمیرا وکیل‌ها جامعهشناس در این باره می‌گوید: «یک آدم بافرهنگ روال زندگی روزمره‌ای را که همه مردم این مرز و بوم می‌پسندند و تایید می‌کنند، رعایت می‌کند. آدمی که در فرهنگ عمومی با شهروندان مشترک هست، معمولا افکار و ایده‌های عمومی‌اش هم با اکثریت مردم سازگار است.
چنین انسانی به آداب و رسوم همه‌پسند احساس تعلق دارد. همچنین یک انسان بافرهنگ در جامعه ما برخی پارامتر‌های اخلاقی یعنی قواعد درست و غلط که به عنوان ارزش اخلاقی پذیرفته شده‌اند و خیلی برای مردم بار ارزشی پیدا کرده‌اند را یدک می‌کشد؛ مثل احترام به حقوق دیگران یا ایجاد امنیت برای شهروندان.
همچنین عدم بروز رفتار‌های خشونت‌بار برای نمونه در مترو و اتوبوس، رعایت بهداشت فردی، آهسته صحبت کردن در مکان‌های عمومی و ... از مصادیقی هستند که ازسوی این افراد رعایت می‌شود.»
او همچنین ادامه می‌دهد: «در واقع فرهنگ عمومی اشتراکات در تفکرات و باور‌های هنجارمند و ارزشی را شامل می‌شود، اما شاید به دلیل ضعف‌های اخلاقی دیده‌شده، مردم ترجیح می‌دهند اخلاقیات را ضمیمه آداب و رسوم کنند تا به نحوی از اشاعه آن اطمینان حاصل کنند. در حالی که ارزش‌های اخلاقی فقط با عمل، ادراک شده و در نهایت در یک ملت تبدیل به عادت می‌شود.»
