۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ :: ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵ :: ۲۴ ذیقعدهٔ ۱۴۴۶
گوی خبر- کارولین لویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، سفر پیش‌روی دونالد ترامپ به خاورمیانه را «بازگشتی تاریخی» توصیف کرده؛ و این تعبیر از نگاه واشنگتن بی‌دلیل نیست. امروز دوشنبه، هواپیمای ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، «ایرفورس وان»، واشنگتن را به مقصد منطقه ترک کرد تا نخستین سفر خارجی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش رقم بخورد.
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه القدس العربی، نخستین ایستگاه، عربستان سعودی است و سپس ترامپ راهی قطر و امارات متحده عربی می‌شود؛ سفری که با تشریفات رسمی و استقبال گسترده همراه است و در بازگشت، او را با وعده سرمایه‌گذاری‌های عربی به ارزش صد‌ها میلیارد دلار روانه کاخ سفید خواهد کرد.
علاوه بر دستاورد‌های کلان اقتصادی، دونالد ترامپ فضای تبلیغاتی پرهیاهویی به راه انداخته که نوید تحولات بزرگ سیاسی را می‌دهد؛ تحولاتی که به گفته او می‌توانند زمینه‌ساز ازسرگیری روند عادی‌سازی روابط در منطقه باشند. با این‌حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به‌وضوح از تبعات سخنانش غافل مانده است؛ اظهاراتی درباره تبدیل غزه به یک «ریویرا» و اخراج ساکنان آن برای بازسازی که عملاً مسیر هرگونه عادی‌سازی را مسدود کرده‌اند.
در اسرائیل، دولت بنیامین نتانیاهو این سخنان را نوعی تأیید تلویحی بر پروژه نسل‌کشی ساکنان نوار غزه تلقی کرده و آن را فرصتی تاریخی برای پایان‌دادن به کل مسئله فلسطین می‌داند. علاوه بر این، مواضع ترامپ به‌منزله رد صریح طرح مصر است؛ همان طرحی که در نشست سران عرب در مارس گذشته تصویب شد و بر آتش‌بس، تشکیل کمیته‌ای فلسطینی برای اداره غزه و بازسازی آن تأکید داشت.
با وجود اظهارات مبهم ترامپ درباره یک «خبر شگفت‌انگیز» که به‌گفته او «ربطی به تجارت ندارد» و قرار است در روز‌های آینده اعلام شود و با وجود ابراز امیدواری استیو ویتکاف نسبت به پیشرفت در چارچوب توافق‌نامه‌های ابراهیم؛ پیش‌بینی‌ها درباره تحولات قریب‌الوقوع چندان واقع‌بینانه به‌نظر نمی‌رسند. شبکه سی‌ان‌ان گزارش داده که جرد کوشنر، داماد ترامپ و معمار اصلی روند عادی‌سازی روابط در دوره اول ریاست‌جمهوری او، اکنون نیز در متن جزئیات سفر کنونی ترامپ و مذاکرات پشت‌پرده با رهبران عرب و اسرائیلی قرار دارد؛ هرچند نقش او همچنان غیررسمی باقی مانده است.
عادی‌سازی در سایه بمباران؛ وقتی اسرائیل می‌تازد و ترامپ لبخند می‌زند
به‌این‌ترتیب، وفاداری بی‌قیدوشرط مقامات دولت ترامپ به رئیس‌جمهورشان نه‌تنها در تعارض با دیدگاه‌های اسرائیل، بنیامین نتانیاهو و نهاد‌های لابی‌گر آمریکایی حامی تل‌آویو نیست، بلکه کاملاً در امتداد آن قرار دارد. با این حال، مهارت ترامپ در معامله‌گری، دیپلماسی پنهان جرد کوشنر و استیو ویتکاف برای تحمیل عادی‌سازی رایگان روابط بر ریاض کافی به‌نظر نمی‌رسد؛ آن‌هم در شرایطی که اسرائیل در حال اشغال و ویرانی غزه، نابودی زیرساخت‌ها، سرکوب فلسطینی‌های کرانه باختری، انجام تجاوزات نظامی در سوریه، حمله به لبنان، درگیری با یمن و طراحی بالقوه جنگی با ایران است؛ جنگی که پیامد‌های خطرناک آن، می‌تواند دامنگیر بسیاری از کشور‌های عربی منطقه نیز شود.
در این میان، کشور‌های عربی مقصد این سفر، هرکدام با دستورکاری خاص و متفاوت به استقبال ترامپ می‌روند. عربستان سعودی که قرار است روز پس از ورود رئیس‌جمهور آمریکا میزبان نشست مشترک ایالات متحده و کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس باشد، پیشاپیش امتیازاتی دریافت کرده است. یکی از این امتیازات، برقراری آتش‌بس با حوثی‌هاست. علاوه‌براین، مذاکرات هسته‌ای میان واشنگتن و ریاض از پرونده عادی‌سازی روابط جدا شده و توافق دفاعی متوقف‌شده میان دو کشور نیز دوباره احیا شده و گفت‌و‌گو‌ها برای اجرایی‌کردن آن بار دیگر آغاز شده است.
در همین حال، کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس نیز در قبال سرمایه‌گذاری‌های کلان خود در اقتصاد آمریکا، خواسته‌های مشخصی دارند. آنها انتظار دارند ترامپ برخی از محدودیت‌های قانونی و مقرراتی واشنگتن را کاهش دهد؛ به‌ویژه آن دسته از محدودیت‌هایی که مانع ورود سرمایه‌های عربی به حوزه‌های حساس اقتصادی آمریکا می‌شود؛ از جمله بخش‌هایی که در طبقه‌بندی رسمی دولت ایالات متحده، به‌عنوان «زیرساخت‌های حیاتی ملی» شناخته می‌شوند.
گزارش‌هایی که از احتمال دیدار دونالد ترامپ با احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه و نیز برگزاری تماس پنج‌جانبه میان ترامپ، محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی، احمد الشرع، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و ژوزف عون رئیس‌جمهور لبنان حکایت دارند، نشان می‌دهند که کشور‌های عربی و ملت‌هایی که از تجاوزات اسرائیل آسیب‌های سنگینی دیده‌اند، چشم امید زیادی به نقش‌آفرینی ترامپ دوخته‌اند. فارغ از آن‌که این دیدار‌ها در عمل محقق شوند یا نه، یک نکته روشن است: پس از پایان این سفر، منطقه خاورمیانه در آستانه تحولات چشمگیری قرار خواهد گرفت؛ تحولاتی که اسرائیل، برای جلوگیری از هرگونه تغییری که با منافعش در تضاد باشد، بی‌تردید با تمام توان در برابر آن خواهد ایستاد.
