گوی خبر-  درگیری‌های شدید شامگاه شنبه در امتداد مرز پاکستان و افغانستان پس از حمله طالبان به مواضع نظامی پاکستان رخ داد. دور تازه تنش ماحصل حمله هوایی پاکستان به کابل در هفته گذشته است؛ موضوعی که مقام‌های امنیتی هر دو کشور بر آن مانور دادند.

به گفته مقام‌های ارشد طالبان در چندین ولایت، نیرو‌های طالبان به نیرو‌های پاکستانی حمله مسلحانه کرده و مدعی شدند که دو پاسگاه مرزی پاکستان را در ولایت جنوبی هلمند به تصرف درآورده‌اند؛ ادعایی که از سوی مقام‌های محلی نیز تأیید شد. همزمان مقام‌های امنیتی پاکستان وقوع درگیری در چند نقطه مرزی را تأیید کردند و گفتند با قدرت پاسخ می‌دهند.

رویارویی پرتنش افغانستان و پاکستان

یک مقام دولتی پاکستان به روزنامه گاردین گفت: «امشب نیرو‌های طالبان در چند نقطه مرزی آتش گشودند. ما نیز با توپخانه در چهار محور مرزی پاسخ دادیم».

او افزود: «هیچ‌گونه تجاوزی از سوی طالبان در خاک خودمان را تحمل نخواهیم کرد. نیرو‌های پاکستانی با آتش سنگین پاسخ دادند و چندین پاسگاه مرزی افغانستان را هدف قرار دادند». ارتش پاکستان در حملات اخیر خود از توپخانه، تانک و جنگ‌افزار‌های سبک و سنگین استفاده کرده است.

روز پنجشنبه نیز دو انفجار در پایتخت افغانستان و یک انفجار دیگر در جنوب‌شرق این کشور گزارش شد. پس از آن، وزارت دفاع تحت اداره طالبان، پاکستان را در ارتباط با این حملات به «نقض حاکمیت» افغانستان متهم کرد.

کارشناسان می‌گویند رخداد‌های چند روز گذشته عمق تنش‌های مرزی را آشکار کرده است.

مایکِل کوگلمن، تحلیلگر امور آسیای جنوبی در واشنگتن، درباره رویارویی‌ها گفت: «افزایش حملات فرامرزی به نیرو‌های پاکستانی، حملات هوایی کم‌سابقه پاکستان در افغانستان، و اقدامات تلافی‌جویانه طالبان، همه با هم طوفانی کامل برای آغاز بحرانی تازه به پا کرده‌اند. وقتی به همه تنش‌ها این گزاره را هم اضافه کنیم که افغانستان مرز را به رسمیت نمی‌شناسد و اطلاعات نادرست نیز درباره این بحران فراگیر شده، وضعیت به‌شدت شکننده می‌شود.»

اسلام‌آباد که در روز‌های اخیر کاسه صبرش در قبال کابل لبریز شده، از تأیید یا رد مسئولیت حملات هوایی خودداری کرده است.

پشت پرده طوفان مرزی

هرچند پاکستان صراحتاً مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفته، اما از کابل خواسته از پناه دادن به تحریک طالبان پاکستان (TTP) دست بردارد؛ گروهی که از سال ۲۰۲۱ متهم به کشتن صد‌ها نظامی پاکستانی است و گفته می‌شود در افغانستان آموزش‌های رزمی دیده و از نظر فکری با طالبان افغانستان همسو است.

کوگلمن افزود: «خوشبختانه، با وجود جدی بودن بحران، احتمال فروکش کردن آن در آینده نزدیک وجود دارد. طالبان توانایی نبرد رودررو با ارتش پاکستان را ندارد و وقتی اقدامات تلافی‌جویانه خشم افکار عمومی را تسکین دهد، احتمالاً عقب‌نشینی می‌کند.»

همزمان احمد شریف چودری، سخنگوی ارتش پاکستان، با اشاره به گزارش‌ها درباره حملات گفت: «برای حفاظت از جان مردم پاکستان، هر آنچه لازم باشد انجام داده‌ایم و همچنان انجام خواهیم داد.» او از افغانستان خواست اجازه ندهد از خاک این کشور برای اقدامات تروریستی علیه پاکستان استفاده شود.

امتیاز گُل، تحلیلگر امنیتی در اسلام‌آباد، در این باره به گاردین گفت: «به گمانم آنچه دیدیم نتیجه منطقی تنش‌هایی است که میان دو کشور بالا گرفته؛ به‌ویژه پس از حملات قاطع به مخفیگاه‌های تحریک طالبان پاکستان و استمرار امتناع حکومت افغانستان از اقدام روشن و قاطع علیه این گروه که محور حملات تروریستی در پاکستان است». روابط افغانستان و پاکستان در ماه‌های اخیر به دلیل اتهام زنی اسلام‌آباد به افغانستان مبنی بر پناه دادن کابل به گروه تحریک طالبان که در پاکستان دست به حمله می‌زند، تیره شده است.

به باور کوگِلمَن، «خطر اصلی برای پاکستان این است که حملات اخیرش در افغانستان می‌تواند تحریک طالبان پاکستان را به تلافی وا دارد؛ اقدامی که شاید پاکستان را وارد فاز تازه نظامی کند.» او افزود: «در این صورت چرخه دوباره تکرار می‌شود. در این میان نه برنده‌ای هست و نه راه‌حلی آسان و بلندمدت. حتی اگر اکنون شاهد کاهش تنش باشیم، هنوز تا خروج از بحران راه زیادی باقی است.»

دو کشور مرزی ناهموار و کوهستانی به طول نزدیک به ۲۶۰۰ کیلومتر (۱۶۰۰ مایل) دارند که به «خط دیورند» معروف است. گل گفت: «تصور می‌کنم صبر پاکستان به سر آمده و به همین دلیل تصمیم گرفت علیه رهبران تحریک طالبان مستقیماً وارد عمل شود. اکنون هم بدیهی است که طالبان به این اقدامات پاسخ متقابل دهد.»