۳۰ تیر ۱۴۰۴ :: ۲۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۵ :: ۲۶ محرم ۱۴۴۷
گوی خبر- با فرض اینکه حدود ۵۰ درصد از بودجه سالانه صداوسیما صرف پنج شبکه اصلی با بیشترین مخاطب و هزینه‌های تولید و ساعات پخش، یعنی شبکه‌های یک، دو، سه، خبر و نسیم می‌شود و با فرض اینکه پنج شبکه مجموعاً ۷ هزار و ۲۰۰ دقیقه پخش روزانه داشته باشد، هر دقیقه پخش برنامه در هر یک از این شبکه‌ها به طور متوسط حدود یک میلیارد و ۳۳۲ میلیون تومان از جیب مردم آب می‌خورد.
موشک و توپ و تانک ابزار حیاتیِ پیروزی در نبرد‌ها است، اما این روایت‌ها هستند که می‌توانند به سادگی، برد و باخت در جنگ‌ها را در نگاه مخاطب، کم‌اثر یا بلااثر کنند. با این حال به نظر می‌رسد صداوسیما با ناکارآمدی و حیف بودجه‌ی یک میلیارد دلاری، دست ایران را در نبرد روایت‌ها بسته است. این بودجه کجا و چطور خرج می‌شود؟
سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با بودجه حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴، یکی از نهاد‌های پرهزینه کشور است که بخش عمده آن از بیت‌المال تأمین می‌شود. به عبارت دیگر، حدود یک میلیارد دلار بودجه در سال جاری صرف سازمانی شده که در انجام وظایف اولیه‌اش نیز قافیه را به رقیبانش باخته است.
هر دقیقه برنامه‌های صداوسیما چقدر آب می‌خورد؟
بودجه صداوسیما در سال جاری حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان معادل روزانه حدود ۹۶ میلیارد تومان است. دخل و خرج و صورت‌های مالی این سازمان هرگز به صورت شفاف به اطلاع عموم نرسیده و تا امروز، تحقیق و تفحص جدی در این مورد صورت نگرفته است. به همین دلیل صحبت در مورد اینکه هر شبکه تلویزیونی و رادیویی چقدر بودجه می‌گیرد یا محاسبه‌ی درآمد آنها از تبلیغات، کاری دشوار یا حتی غیرممکن است. با این حال می‌توان با در نظر گرفتن پیش‌فرض‌های نزدیک به واقعیت، درصد خطای تخمین‌ها را تا حد ممکن کاهش داد.
با فرض اینکه حدود ۵۰ درصد از بودجه سالانه صداوسیما صرف پنج شبکه اصلی با بیشترین مخاطب و هزینه‌های تولید و ساعات پخش، یعنی شبکه‌های یک، دو، سه، خبر و نسیم می‌شود، می‌توان بودجه سالانه این شبکه‌ها را حدود ۱۷.۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفت. این رقم معادل روزانه حدود ۴۸ میلیارد تومان است. با توجه به پخش ۲۴ ساعته هر شبکه، پنج شبکه مجموعاً ۷ هزار و ۲۰۰ دقیقه پخش روزانه دارند. بنابراین، هزینه هر دقیقه پخش برای مجموع این شبکه‌ها حدود ۶ میلیارد و ۶۵۸ میلیون تومان است که به طور میانگین برای هر شبکه حدود یک میلیارد و ۳۳۲ میلیون تومان در دقیقه آب می‌خورد. اگر مبداء محاسبات را ساعات مفید پخش از آنتن تلویزیون یعنی حدود ۱۲ ساعت در نظر بگیریم، این هزینه، دو برابر و معادل دو میلیارد و ۶۶۴ میلیون به ازای هر دقیقه خواهد بود.
عدم شفافیت دخل و خرج‌ها
این تخمین شامل هزینه‌های تولید، دستمزد کارمندان، تجهیزات و پخش است. البته باید توجه داشت که شبکه‌هایی مثل شبکه سه به دلیل برنامه‌های پرمخاطب مثل سریال‌ها یا پخش فوتبال هزینه‌های بیشتری دارند. البته از بحث درآمد‌های شبکه‌های پرمخاطب از محل تبلیغات هم نباید غافل شد. روایت‌ها از میزان این درآمد بین ۳۲ تا ۵۸ هزار میلیارد تومان فقط از محل از پخش بازی‌های استقلال و پرسپولیس در یک سال، متفاوت است. با این حال، اما شفافیت کمی درباره نحوه هزینه‌کرد این درآمد‌ها وجود دارد.
این بودجه را کجا می‌توان «مفید» کرد؟!
بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی صداوسیما معادل کل بودجه برخی وزارتخانه‌ها مثل وزارت میراث فرهنگی یا وزارت علوم است. این مبلغ می‌تواند در هر یک از حوزه‌های آموزش، بهداشت و درمان و تامین دیگر زیرساخت‌ها در کشور هزینه شود. به عبارت بهتر، این بودجه می‌توان صرف حوزه‌ای شود که تاثیرات ماندگار، پایدار و قابل لمسی داشته باشد.
برای مثال با این بودجه می‌توان حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ مدرسه با هزینه متوسط ۲ میلیارد تومان برای هر مدرسه احداث کرد. یا می‌توان برای افزایش حقوق حدود ۱ میلیون معلم به طور متوسط ۳۵ میلیون تومان در سال مورد استفاده قرار بگیرد. یا تصور کنید بودجه صداوسیما در سال آینده نصف شده و نصف دیگر آن صرف ساخت و تجهیز بیمارستان در کشور شود. با هزینه متوسط ۱۰۰ میلیارد تومان برای ساخت یک بیمارستان مجهز ۲۰۰ تختخوابی، می‌توان حدود ۱۷۵ بیمارستان جدید با ۳۵ هزار تخت بیمارستانی در سراسر کشور به ویژه مناطق محروم احداث کرد.
