رمزگشایی از سفر رافائل گروسی و بازدید از سایت‌های نطنز و فردو/ آیا گره تهران و آژانس باز می‌شود؟

گوی خبر-مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور کشورمان در دیدار با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است که دولت ایران آمادگی خود را برای حل و فصل ابهامات مربوط به برنامه هسته‌ای خود پیش از آنکه دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهور منتخب امریکا به کاخ سفید وارد شود، اعلام کرده است. پزشکیان همچنین در این دیدار به رافائل گروسی گفت: «همچنان که ما بار‌ها حسن نیت خود را ثابت کرده‌ایم، آمادگی خود را نیز برای همکاری و هم راستایی با این نهاد بین‌المللی به منظور حل و فصل ابهامات و شایعات درباره فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز کشورمان اعلام می‌کنیم.» رافائل گروسی نیز در مقابل گفته است که دستیابی به نتایج در مذاکرات هسته‌ای با ایران برای جلوگیری از وقوع درگیری جدید در منطقه که هم‌اکنون تحت تاثیر جنگ اسراییل با حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان است، حیاتی است.

به گزارش الجزیره سفر رافائل گروسی به تهران تنها چند روز پس از آن صورت می‌گیرد که یسراییل کاتز وزیر دفاع رژیم اسراییل ادعا کرده «ایران بیش از هر زمان دیگری در معرض حملات این بازیگر به تأسیسات هسته‌ای خود قرار دارد و این به اسراییل فرصتی برای دستیابی به مهم‌ترین هدف خود می‌دهد.» این درحالی است که گروسی نیز در این سفر تأکید کرده است که تأسیسات هسته‌ای ایران نباید مورد حمله قرار گیرند.» گفتنی است پیش از این نیز مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرده بود. گروسی نیز در پستی در شبکه ایکس (توییتر) این ملاقات را مهم و صریح توصیف کرد.

رافائل گروسی طی این سفر به مقامات ایرانی نیز گفت که نهاد نظارتی سازمان ملل خواستار «نتایج ملموس، قابل مشاهده و محسوس» در جریان مذاکرات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است. در این راستا عباس عراقچی که پیشتر در قامت عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران که زمینه را برای توافق هسته‌ای ایران رقم زد، گفت ایران هرگز از میز مذاکره در خصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود فاصله نگرفته است. عراقچی این را هم اضافه کرد که «توپ در زمین اتحادیه اروپا» است مراد وزیر خارجه کشورمان تروییکای اروپایی یعنی بریتانیا، آلمان و فرانسه است. عراقچی همچنین در پیامی در توییتر نیز اعلام کرده که ایران آماده است بر اساس منافع ملی و حقوق غیرقابل انکار خود مذاکره کند، اما نه تحت فشار و ارعاب. گروسی همچنین در کنفرانس خبری مشترک با محمد اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان گفت: شرایط حساس در منطقه این عزم را به وجود آورده تا مذاکرات به نتیجه برسد.

به گزارش الجزیره سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران چند هفته پیش از آغاز رسمی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در ماه ژانویه انجام شد. در دولت اول دونالد ترامپ، ایالات‌متحده به طور یک جانبه از توافق ۲۰۱۵ (برجام) که در آن ایران برنامه هسته‌ای خود را در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی کاهش داده بود، خارج شد.

گفتنی است همزمان با سفر گروسی به تهران محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان طی دیدار خود با او گفت که امیدوار است که گفتگو‌های سازنده و موثر متقابل در شرایط کنونی داشته باشند. اما او نیز هشدار داد که در صورت تصویب هر قطعنامه‌ای در شورای حکام طی روز‌های آینده که هدفش تحت تاثیر قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران باشد با پاسخ متقابل تهران روبه‌رو خواهد شد. گروسی نیز، اما گفت: اینکه تنش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای وجود دارند، نشان می‌دهد که فضای مذاکرات و دیپلماسی نه تنها هموار‌تر نمی‌شود، بلکه در حال کوچک‌تر شدن است.

به گزارش الجزیره رافائل گروسی پیش از سفر خود از رهبران ایران خواسته بود تا اقداماتی برای حل مسائل طولانی مدت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام دهند، از جمله درخواست برای همکاری بیشتر در زمینه نظارت بر سایت‌های هسته‌ای و توضیحاتی در مورد بقایای ادعایی اورانیوم یافت شده در سایت‌های غیر اعلام‌شده. اما به نظر می‌رسد از تلاش‌های او دستاورد چندانی به دست نیامده و با بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید که به‌طور گسترده‌ای انتظار می‌رود سیاست موسوم به فشار حداکثری را علیه ایران از سر بگیرد، سفر گروسی شاید نتواند در باب برنامه هسته‌ای ایران گره گشا باشد.

به گزارش ادعایی الجزیره در حالی که دیدار گروسی با مقام‌های رسمی ایران اهمیت زیادی دارد، اما احتمال دستیابی به پیشرفت بسیار کم است. چرا که چالش‌های عمده‌ای میان دو طرف وجود دارد و همچنین بی‌اعتمادی بسیاری بر روابط طرفین حاکم است. علاوه برآن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین ایران را به امتناع از اعطای اعتبار به بازرسان هسته‌ای سازمان ملل متهم کرده است.

در ادامه گزارش الجزیره آمده است که «ایران نیز به نوبه خود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به سیاسی کردن روند بازرسی و نمایندگی بازیگران ثالث، به ویژه اسراییل، متهم می‌کند. بنابراین به ادعای ناظران اکنون انتظار نمی‌رود که این بی اعتمادی برطرف شود.

الجزیره در بخش دیگری از گزارش خود مدعی شد، افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران تلاشی پنهان برای توسعه توانایی این کشور به منظور کاهش آستانه گریز هسته‌ای است. این در حالی است که به ادعای گروهی از ناظران تهران اکنون اورانیوم را تا ۶۰درصد خلوص شکافت پذیر غنی‌سازی می‌کند، که نزدیک به حدود ۹۰درصد مورد نیاز برای گریز ادعایی از آستانه هسته‌ای است. این درحالی است که ایران مدت‌هاست هرگونه تمایل برای کاهش آستانه گریز هسته‌ای ادعایی را رد کرده و گفته است که اورانیوم را تنها برای مصارف انرژی صلح آمیز غنی‌سازی می‌کند. اما همچنان رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی نیز مدعی شده که در حالی که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، اما اورانیوم غنی شده زیادی را در اختیار دارد که ممکن است در آینده زمینه را (به ادعای او) برای عبور از آستانه گریز هسته‌ای هموار سازد.

همزمان آسوشیتدپرس طی گزارشی در رابطه با سفر گروسی به تهران نوشته است: اظهارات رییس پادمان و همتای ایرانی‌اش در یک کنفرانس خبری نشان داد که اختلافات قابل توجهی همچنان میان آژانس و ایران وجود دارد. به ادعای این نشریه از زمان خروج واشنگتن از برجام در ۲۰۱۸، ایران محدودیت‌های برنامه هسته‌ای خود را کنار گذاشته و اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی کرده است. به ادعای آسوشیتدپرس دوربین‌های نظارتی نصب شده توسط آژانس نیز غیرفعال شده‌اند و ایران به برخی از بازرسان این نهاد اجازه نظارت نداده است. این خبرگزاری همزمان با سفر گروسی به ایران مدعی شد که برخی سیاستمداران ایران پیشنهاد کرده‌اند که تهران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود و دکترین هسته‌ای را تغییر دهد. وزیر امور خارجه ایران، اما تاکید دارد که این کشور همچنان به عنوان یک عضو متعهد به «ان پی تی» شناخته شده است.

این در حالی است که رویترز به نقل از یک دیپلمات ایرانی مدعی شد تهران از طریق رافائل گروسی پیامی به سه کشور اروپایی ارسال کرده؛ پیامی که نشان از جدیت تهران برای حل بن بست هسته‌ای دارد، این دیپلمات ایرانی، اما تاکید کرده است که هرگونه فشار بر تهران نتیجه معکوس به دنبال خواهد داشت. این ادعا توسط رویترز بعد از آن مطرح شده که سه کشور بریتانیا و فرانسه و آلمان به دنبال انجام تصویب قطعنامه ادعایی علیه برنامه هسته‌ای ایران طی نشست آتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند.

به ادعای رویترز تیره شدن روابط روابط میان تهران و آژانس به دلیل چندین مساله طولانی‌مدت، از‌جمله منع حضور کارشناسان غنی سازی اورانیوم آژانس در ایران و عدم توضیح در مورد آثار ادعایی اورانیوم یافت شده در سایت‌های ادعایی اعلام نشده، تیره‌تر شده است. آژانس در ماه اوت اعلام کرد علی‌رغم قطعنامه‌ای که در ماه ژوئن توسط هیات حکام آژانس تصویب شد تولید اورانیوم با غنای بالا در ایران ادامه دارد و همکاری با آژانس بهبود نیافته است. گفتنی است رافائل گروسی روز جمعه نیز از تاسیسات هسته‌ای نطنز و سایت فردو که در دل کوه قرار دارد بازدید کرد. این بازدید بخش مهمی از سفر رییس پادمان به ایران محسوب می‌شود؛ گزاره‌ای که موجب شده گروهی این تحلیل را برجسته کنند که تهران و آژانس شاید توانسته‌اند در راستای حل اختلاف‌ها گام‌هایی جدی بردارند.