۲۶ فروردین ۱۴۰۴ :: ۱۵ آوریل ۲۰۲۵ :: ۱۷ شوال ۱۴۴۶
گوی خبر - روز شنبه در حالی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه در عمان به صورت غیرمستقیم با یکدیگر مذاکره کردند که در داخل کشور برخی این مذاکره را یک شروع حساب شده خواندند و برخی دیگر هم عصبانیتشان را با توهین به تیم مذاکره‌کننده نشان دادند.
به بیان دیگر، در مقابل بیم و امید‌های افکار عمومی، سیاسیون و کارشناسان و دیپلمات‌ها درباره مذاکرات میان تهران و واشنگتن، افرادی هستند که این مذاکره غیرمستقیم خواب بهاری آنان را بر هم زده و عصبانیت را همراهشان کرده است.
مخالفان مذاکره، تندروها، افراطیون، کاسبان تحریم، دلواپسان و ... واژه‌هایی هستند که در توصیف سیاسیون و افرادی به کار برده می‌شود که با تصمیمات کلان در حوزه مذاکراتی مخالفت کرده و عصبانیتشان را با فریاد و سر و صدای بلند ابراز می‌کنند. ابایی هم ندارند که در مسیر تندروی خود تا پای تجمع، تهدید و زیر سوال بردن نظام پیش بروند.
تیر خلاص اقدامات و اظهارنظر‌های این طیف از سیاسیون، به سوی تیم مذاکره کننده‌ای نشانه می‌رود که پس از نامه‌نگاری میان دونالد ترامپ و رهبر انقلاب و با اجازه ایشان راهی مسقط شدند؛ اما گویی این موضوع به مذاق آنان خوش نیامده و از همین رو بی‌محابا عباس عراقچی و دولت چهاردهم را آماج حملات تند و تیز خود قرار دادند.
اختلافات اصولگرایان درباره مذاکره با آمریکا
سال هاست که «انسجام» واژه غریبی برای راست گرایان سیاست ایران شده است؛ شاید اصولگرایان آن روز‌هایی که برخی فرزندانشان به دنبال برگزیدن جهتی مخالف مسیر حرکتی پدران خود بودند، تا راه خود را از بزرگان و ریش سفیدان این جریان جدا کنند، هرگز تصور نمی‌کردند که در روزگاری دیگر، تندروی‌ها و افراط گری‌ها آنقدر شدت بگیرید که تبدیل به معضل جدی‌شان کرده و همین افراد تندرو بلای جان اردوگاه راست شوند.
اختلافاتی که این روز‌ها ظهور و بروز بیشتری پیدا کرده و شاهد این ادعا نیز مواضع و چنددستگی میان مواضع اخیر اصولگرایان درباره بحث مذاکره غیرمستقیم با آمریکا است. به طور مثال، در میان اصولگرایان میانه‌رو و سنتی هم برخی از چهره‌ها، چون علی لاریجانی، محمدرضا باهنر، علی مطهری و مصطفی پورمحمدی بار‌ها سینگال‌های مثبتی را برای مذاکره با آمریکا فرستادند، با این حال چهره‌هایی، چون کاظم انبارلویی و مهدی چمران، واکنش‌های منفی به مذاکره غیرمستقیم داشتند.
مهدی چمران در حاشیه جلسه شورای شهر تهران، با بیان اینکه در برخی مطبوعات می‌بینیم که برخی به این مذاکرات دل بستند که خوش‌خیال هستند، گفت: «دلبستگی نکنیم و از خواب بیدار شویم و باید در هر صنعت و موضوعی روی پای خودمان بایستیم و می‌توانیم و این تجربه مثبت را نباید پشت گوش بیندازیم. امروز در صنایع بزرگ نقش داریم و جزو ۱۰ کشور بزرگ در برخی صنایع هستیم.».
اما اختلافات و چنددستگی میان اصولگرایان تنها به همین موارد محدود نیست و می‌توان ردپای آن را حتی در میان تندروها نیز پیدا کرد. تندرو‌هایی که برخی‌شان تا دیروز مخالف صددرصدی برجام بودند و در سال‌های منتهی به تصویب برجام در همایش دلواپسان شرکت می‌کردند؛ حال امروز از حمایت از مذاکره غیرمستقیم با آمریکا سخن میگویند.
مانند علی خضریان، نماینده عضو جبهه پایداری در مجلس که بار‌ها علیه مواضع دیپلماتیک تیم روحانی و برجام موضع گرفته بود، اخیرا در یادداشتی با مقایسه دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۵ و ۲۰۱۶ نوشت: «درک واقعیت‌های صحنه بین‌الملل باعث خواهد شد تا در مذاکره غیرمستقیم پیش‌رو که برخلاف فضاسازی رسانه‌ای دشمن برای ایجاد جنگ روانی، مسبوق به سابقه نیز است، با به رخ کشیدن ضعف‌های ترامپ ۲۰۲۵ به او یادآوری شود که زمان به ضرر آمریکا می‌گذرد.»
همچنین حسن قشقاوی، نماینده رباط کریم از موافقت اعضای کمیته هسته‌ای مجلس با مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن که شامل محمود نبویان و علی خضریان می‌شود خبر داد.
سید محمود نبویان، نماینده تهران هم که بار‌ها ادعایی خلاف واقع درباره برجام و مذاکرات وین ارائه کرده بود، این روز‌ها تلاش دارد تا خود را از زیر سایه تندرو‌های مجلس بیرون بکشد. او اخیرا درباره مذاکرات در شبکه اجتماعی ویراستی نوشت: «اگرچه محور شرارت دنیا یعنی رژیم شرور و تروریست آمریکا خواهان مذاکره مستقیم با ایران بوده است، اما نوع مذاکره (غیرمستقیم)، موضوع مذاکره (فقط هسته‌ای) و محل مذاکره (کشور عمان) از سوی ملت بزرگ ایران تعیین شده است، توافق عبرت‌آموز برجام نشان داده است که هیچ گاه آمریکا به توافق خود عمل نخواهد کرد.»
نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی همچنین در گفت و گویی با خبرگزاری دانشجو، در پاسخ به این شبهه که «آیا مذاکرات غیرمستقیم به رهبر انقلاب تحمیل شده است؟» گفت: «اصلا اینطور نیست.»
مجتبی ذوالنوری هم که به آتش زننده برجام در مجلس دهم معروف است در گفت و گویی درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا بیان کرد: «ما زیر سایه ولایت هستیم و به تیم مذاکره کننده اطمینان داریم. هر چه در چارچوب تدابیر آقا اتفاق بیافتد تابع آن هستیم.»
خشم تندروها از دیدار عراقچی و ویتکاف در مسقط
با وجود آنکه ردپای حمایت از مذاکره غیرمستقیم میان ایران و آمریکا را می‌توان در اکثر رسانه‌های اصولگرا، چون «فرهیختگان»، «وطن امروز»، «جوان» و «صبح نو» دید، اما در سوی دیگران میدان، بخشی از افراطیونی که از دیدار روز شنبه عباس عراقچی و ویتکاف در مستقط عصبانی هستند، بدون هیچ ابایی و بدون در نظر گرفتن تصمیم نظام درباره این مذاکرات، توهین‌هایی را علیه تیم مذاکره کننده در تریبون‌های خود بیان کردند.
امیرحسین ثابتی، مشاور سعید جلیلی و از مخالفان اصلی مذاکرات با انتشار فیلمی از ترامپ در صفحه مجازی خود در ایتا نوشت: «بابت انتشار این فیلم از شما عذرخواهی میکنم، اما ببینید همین چند ساعت قبل رئیس جمهور امریکا با چه الفاظ رکیکی، مذاکره با کشور‌های دیگر را یک پیروزی بزرگ برای خودش جلوه میدهد. جالب اینجاست که هنوز هم یک مشت حقیر در داخل ایران میگویند پس چرا با امریکا مذاکره مستقیم نمیکنیم؟
ترامپ: کشور‌ها التماس ما را می‌کنند. باسن من را می‌بوسند و می‌میرند برای توافق با ما. میگن آقا لطفاً با ما توافق کنید. من هر کاری میکنم، هر کاری بگید میکنم قربان. لطفاً با ما توافق کنید!»
حسن رحیم پور ازغدی، چهره سیاسی تندرو، با استناد به این فیلم، پس از به پایان رسیدن مذاکرات روز شنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «رئیس جمهور آمریکا محل دقیق بوسه را برای متقاضیان روبوسی مشخص کرد. برای مشتاقان مذاکره و آشتی با پریزیدنت وقت مناسبی است.»
مهدی کوچک زاده، نماینده تهران مجلس و از چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری که بار‌ها ادعا و اظهارات توهین آمیزی را در صحن مجلس بیان کرده است، در تذکری خطاب به محمدباقر قالیباف گفت: «در اولین جلسه مجلس بعد از مذاکرات عمان به این مذاکرات حمله کرد و گفت: «کسانی که به اسم خیرخواهی برای شما مردم، به اسم دفع شر جنگ از سر شما، به اسم آباد کردن دنیای شما کار‌هایی انجام می‌دهند تجربه نشان داده جز غارت اموال شما، جز جای دادن فرزندانشان در جایگاه‌ها، جز کشیدن راه‌های اختصاصی برای ویلاها، جز تلاش کردن برای غارت کردن هتل‌های بنیاد مستضعفان و نظایر آن کار‌هایی انجام می‌دهند و خود را به عنوان دلسوز شما قالب کردند،ای ملت! دنبال اینها نروید.ای ملت ایران، اکنون لحظه حساسی است و مراقب باشید، نمی‌خواهم بگویم آن چه اکنون اتفاق می‌افتد، نباید رخ دهد و شاید چاره‌ای جز این نداریم ولی دوست و دشمن را تشخیص دهید.»
وی ادامه داد: «آقای قشقاوی به من گفت «من عضو کمیته هسته‌ای هستم ولی هیچ اطلاعی از مذاکرات ندارم. ما اطلاعی از مذاکرات نداریم ولی حالا که بنا هست با تلخی کامل اقدام بشود ما مخالفتی نمیکنیم.»
تذکر کوچک زاده با واکنش محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس همراه شد و گفت: «حرف جناب‌عالی درباره بی اطلاعی مجلس از مذاکرات حرف صحیح و درستی نبود، شما از طرف مجلس که نمی‌توانید حرف بزنید و بگویید که مجلس در جریان مذاکرات نبوده است، حتما در جریان بوده است.» البته قشقاوی هم به کوچک زاده پاسخ داد که سوال او به قبل از شروع مذاکرات مربوط می‌شود و قاعدتا قبل از شروع مذاکره از مفاد آن نمی‌توان خبری داشت!
حمید رسایی هم در تذکری گفت: «همه می‌دانیم مذاکرات فعلی در قالب مذاکره غیرمستقیم با اذن رهبر انقلاب بوده، آن هم برای اینکه برخی از خواص و برخی از مسئولین که همچنان خوش‌بین هستند، مجددا عهدشکنی و غیرمنطقی بودن مقامات آمریکایی را درک کنند و به دنبال آن بخشی از مردم هم بفهمند که راه حل مشکلات، مذاکره با شیطان نیست و بهانه از دشمن گرفته شود.»
حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان، در یادداشتی با عنوان «یک خبر موثق و یک سؤال ضروری!» نوشت: «یک خبر موثق حکایت از آن دارد که آنچه «استیو ویتکاف»، فرستاده ترامپ در آغاز مذاکره غیرمستقیم در مسقط، روی میز گذاشته است با تبلیغات و پروپاگاندای پرحجم رسانه‌ها و ادعا‌هایی که برخی از مقامات رسمی آمریکا مطرح کرده‌اند، کاملاً متفاوت است.»
مخالفان مذاکره به دنبال چه هستند؟
اما با وجود آنکه عباس عراقچی با تصمیم نظام و حمایت مسئولان عالی نظام راهی مسقط شد، اما اظهارات تندروها نشان از مقابله آنان با تصمیمات نظام میدهد. به بیان دیگر، با وجود آنکه بخشی از بدنه اصولگرایان هم برای حل مشکلات رفع تحریم‌ها و فروش نفت خواهان مذاکره با آمریکا بوده و از تصمیم نظام برای برگزاری مذاکرات غیرمستقیم حمایت کردند، اما بدنه تندروی این طیف سیاسی در مقابل این تصمیم ایستادگی کرده و ساز مخالفت کوک کرده‌اند.
هر چند این تندروی‌ها با انتقادات زیادی از سوی اهالی سیاست و حتی دولتمردان چهاردهم همراه شده است، اما به نظر می‌رسد که دلواپسان به همین راحتی از خواسته خود عقب‌نشینی نخواهند کرد و در روز‌های آینده نیز باز هم به این تقابل ادامه خواهند داد.
