۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ :: ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵ :: ۱۳ ذیقعدهٔ ۱۴۴۶
گوی خبر- هند و پاکستان در آستانه رویارویی تمام عیار قرار گرفته‌اند. بامداد چهارشنبه، سرانجام حمله‌ای که پاکستانی‌ها در دو هفته گذشته انتظارش را می‌کشیدند از سوی هند انجام شد. حمله‌ای که البته هند آن را پاسخی متقابل به حمله مرگبار در منطقه پاهالگام کشمیر تحت کنترل هند می‌داند که منجر به کشته‌شدن ۲۶ نفر از گردشگران عمدتا هندو شد. مسئولیت این حمله را گروهی به نام «جبهه مقاومت» یا «مقاومت کشمیر» شاخه‌ای از «لشکر طیبه» به عهده گرفت، اما هند پاکستان را متهم به حمایت از این گروه اسلام‌گرا کرد.
حالا حمله دولت هند به ۹ هدف در کشمیر تحت کنترل پاکستان، انبار باروت در دو کشور را در آستانه شعله‌ورشدن قرار داده است. آن هم در شرایطی که دو کشور، از زمان تاسیس کشور پاکستان در ۱۳۲۵ شمسی (۱۹۴۷ میلادی)، با یکدیگر بر سر مسائل مختلف، به ویژه منطقه کشمیر در وضعیتی تنش‌آلود به سر می‌برند.
از جنگ لفظی تا درگیری نظامی بین هند و پاکستان
هرچند که پاکستان اتهام هند در رابطه با حمایت از گروه اسلام‌گرای یادشده را رد کرده، اما هندی‌ها بر موضع خود پافشاری کردند و پیش از حمله نیز دست به اقدامات تلافی‌جویانه در سطح دیپلماتیک زدند. ابتدا هند و سپس پاکستان دیپلمات‌های طرف مقابل را اخراج کردند، مرز‌ها بسته شد و هند معاهده آب‌های ایندوس را هم تعلیق کرد. پاکستان نیز با تعلیق توافق‌نامه شیملا و بستن حریم هوایی خود برای هواپیما‌های هندی به پیشواز بالاگرفتن تنش‌ها رفت.
در این بین تهدید‌ها و جنگ لفظی نیز میان مقامات دو کشور در گرفت. پاکستان چند موشک آزمایش کرد تا توان نظامی خود را به رخ هندی‌ها بکشد. اما در نهایت هند عملیاتی را که «سندور» نام گذشته با شلیک موشک انجام داد. گفته‌شده در پی این حمله طبق اعلام پاکستان ۲۶ نفر کشته و ۴۶ تن زخمی شده‌اند.
چه مناطقی از هند و پاکستان هدف حمله قرار گرفت؟
مقامات هند می‌گویند که ۹ هدفی که در خاک پاکستان مورد حمله قرار گرفته زیرساخت‌ها ترویستی مانند لشکر طیبه و جیش محمد است. البته پاکستان این ادعا را تکذیب کرده و گفته در پی این حمله افراد غیرنظامی از جمله کودکان کشته شده‌اند. محمد اسحاق‌دار، وزیر خارجه این کشور گفته که با رسانه‌ها به این مناطق می‌رود تا واقعیت را نشان دهد. شهباز شریف نخست وزیر پاکستان نیز حمله هند را «بزدلانه» خوانده و تاکید کرده که پاکستان «حق دارد پاسخ محکمی» می‌دهد. البته براساس گزارش‌ها، تبادل آتش پس از حمله هند صورت گرفته است. با این حال با توجه به مواضع مقامات پاکستان به نظر می‌رسد که حمله هند بی‌پاسخ نخواهد ماند. مقامات دولت پاکستان گفته‌اند که براساس منشور سازمان ملل، حق پاسخ را «در زمان و مکان مناسب» برای خود محفوظ می‌داند.
واکنش جهانی و حضور عباس عراقچی در اسلام‌آباد و دهلی‌نو
حمله هند به پاکستان به سرعت واکنش‌های جهانی را در پی داشته است. آمریکا، روسیه و چین نسبت با بالاگرفتن آتش جنگ میان دو کشور ابراز نگرانی کرده‌اند. سفر ناراندرا مودی نخست وزیر هند نیز به سه کشور اروپایی نروژ، کرواسی و هلند به تعویق افتاده است. مدارس و دانشگاه‌ها در پنجاب پاکستان و جاموی هند تعطیل شدند و گفته شده که هند تخلیه برخی مناطق آسیب‌پذیر کشمیر تحت کنترل خود را آغاز کرده است. اقدامی که نشان از احتمال تداوم و بالاگرفتن درگیری‌ها دارد.
در این میان سیدعباس عراقچی وزیر خارجه ایران نیز راهی پاکستان و هند شده. عراقچی در اسلام‌آباد با وزیر خارجه پاکستان دیدار و گفت‌و‌گو کرد. او سپس امروز چهارشنبه قرار است به دهلی‌نو سفر کند تا ایران در جلوگیری از رویارویی تمام عیار دو کشور نقشی سازنده و میانجی‌گونه داشته باشد. به نظر می‌رسد می‌توان این تلاش‌ها را در راستای برقراری ارتباط سازنده با پاکستان و به ویژه با هند نیز قلمداد کرد. چراکه هندی‌ها به دلایل استراتژیک و رقابت با چین تمایل به توسعه بندرچابهار ایران دارند. پروژه‌ای که اگر تحریم‌های آمریکا نبود، امروز می‌توانست پیشرفت چشم‌گیری داشته باشد.
رویارویی تمام عیار هند و پاکستان در برابر صلح مسلح
تنش‌ها میان هند و پاکستان بنیادی‌تر از آن است که به سادگی به پایان برسد؛ حتی اگر درگیری‌های فعلی به رویارویی تمام عیار ختم نشود. منطقه کشمیر پس از تاسیس پاکستان به محل منازعه دو طرف بدل شده و هر کشوری خود را مالک کل آن می‌داند. البته این منطقه اکثریت مسلمان دارد و به همین گروه‌های اسلام‌گرا در آن فعال هستند. گروه «مقاومت کشمیر» نیز که جرقه رویارویی بین دو کشور را با حمله به گردشگران زده، بر اساس گزارش رسانه‌های هندی جدایی‌طلب و خواستار جداکردن کشمیر از هند است. به نظر می‌رسد که جنگ تمام عیار آن چیزی است که هیچ طرفی از آن استقبال نمی‌کند.
از سوی دیگر پاکستان و هند هر دو قدرت‌های اتمی هستند و درگیری نظامی گسترده میان این دو می‌تواند تبعات ویران‌کننده برای دو کشور و البته پیامد‌های مخرب برای کل منطقه داشته باشد. احمد زیدآبادی تحلیل‌گر سیاسی با اشاره به همین نکته در کانال تلگرامی خود نوشته: «آنها محکوم به کاهش تنش بین خود از راه‌های دیپلماتیک هستند، زیرا جنگ بین دو کشورِ دارای زرادخانه اتمی، به استفاده از تسلیحات متعارف محدود نمی‌ماند و وسوسه استفاده از بمب اتم آنها را به سمت به کارگیری آن می‌کشاند!» البته وزیر دفاع پاکستان نیز دست‌کم در ظاهر موضعی طرفدار صلح و گفت‌و‌گو اتخاذ کرده است. خواجه محمد آصف گفته «اگر این خصومت‌ها متوقف شود، قطعاً با هند گفت‌و‌گو خواهیم کرد».
تنش‌ها میان هند و پاکستان
با این همه، در وضعیت کنونی هر احتمال ممکن است و باید دید که جنگ تمام عیار دیگری در قرن بیست ویکم در راه است یا هند و پاکستان به شرایط تنش‌آلود سیاسی پیشینی یا همان صلح مسلح بازمی‌گردند.
