وضعیت چاه‌های شرب شهرداری تهران نامشخص است
گوی خبر [1]- یک عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است که شهرداری‌های سه استان تهران، البرز و قزوین قرار است برنامه‌ای مشخص چاه‌های دارای کیفیت شرب خود را به وزارت نیرو تحویل‌دهند تا شرایط تنش آب شرب در تهران آبی کنترل شود. با‌این‌حال، «محمدرضا رضایی کوچی» هیچ اطلاعی از مذاکره وزارت نیرو و شهرداری تهران (مناطق ۲۲گانه) برای تحویل ۵۵ چاه آب دارای کیفیت شرب به وزارت نیرو نداده است. این درحالی‌است که قانون شهرداری تهران را مکلف به این اقدام و جایگزینی چاه‌های آب آبیاری فضای سبز با آب حاصل از پساب کرده است. آخرین خبر‌ها از در جریان بودن مذاکرات میان شهرداری و وزارت نیرو حکایت می‌کند. مذاکره‌ای که در خشک‌ترین روز‌های پایتخت بی‌نتیجه مانده است.
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، در جریان بازدید از خط انتقال جدید آب طالقان به استان‌های قزوین، البرز و تهران، از برنامه‌های مشترک وزارت نیرو و مدیریت استانی برای حل مشکل آب تهران آبی خبر داد و ابراز امیدواری کرد با همکاری نزدیک استانداران سه استان و وزیر نیرو، حداکثر تا مهرماه مشکل تأمین آب شرب مناطق دارای تنش آبی این مناطق برطرف شود.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو به‌نقل از «محمدرضا رضایی‌کوچی»، نوشت: «لازم است نگرش ما به مسئله آب تغییر کند، زیرا اگر مصرف در شهر‌ها به‌خوبی مدیریت نشود، بحران بی‌آبی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.» او بحران آب در تهران را جدی دانست و بر ضرورت تدوین راهکار‌های فوری برای جلوگیری از کم‌آبی تأکید کرد.
تفکیک مشترکان
به‌گفته رئیس کمیسیون عمران، آمار‌ها نشان می‌دهد حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و تنها بخش اندکی به مصارف شرب و صنعت اختصاص می‌یابد: «در حوزه توسعه شهری، جانمایی جمعیت و صنایع باید براساس دسترسی به منابع آبی صورت گیرد. بر همین اساس، هرگونه بارگذاری مسکونی یا تجاری در شهر‌ها از این پس منوط به تأیید وزارت نیرو خواهد بود تا بتوان مدیریت مؤثرتری بر منابع داشت.»
او ادامه داد: «یکی از طرح‌ها، تفکیک مشترکان براساس میزان مصرف است. در این طرح، مشترکانی که در چارچوب الگوی تعیین‌شده مصرف کنند، مشمول حمایت و پرداخت هزینه کمتر خواهند شد، درحالیکه پرمصرف‌ها با محدودیت‌ها و هزینه‌های بیشتر مواجه خواهند شد.»
او همچنین به موضوع مصرف آب در شهرداری‌ها پرداخت و توضیح داد: «به میزان آب شربی که شهرداری‌ها برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کنند، توجه کافی نشده است. بر همین اساس، طرحی در دست اجراست که طی آن آب شرب مصرفی شهرداری‌ها در اختیار وزارت نیرو قرار می‌گیرد و در مقابل، وزارت نیرو آب تصفیه‌شده فاضلاب را برای آبیاری فضای سبز به شهرداری‌ها تحویل خواهد داد. هدف از این اقدامات، تدوین یک برنامه جامع و ارائه آن به صحن علنی مجلس است تا با نظارت و اجرای دقیق، از بروز بحران آب در کشور جلوگیری شود.»
مذاکره بی‌جواب
این گفته‌ها درحالی‌است که هفته گذشته سخنگوی صنعت آب کشور، اعلام کرده بود فقط در شهر تهران حدود ۷۰۰ چاه آب در اختیار شهرداری است که ۵۵ عدد از این تعداد دارای کیفیت آب شرب هستند. بزرگ‌زاده همچنین در گفت‌و‌گو با «پیام ما» از مذاکره با شهردار تهران برای بازپس‌گیری این چاه‌ها به‌نفع تقویت آب شرب در پایتخت خبر داده بود، اما اعلام کرد با وجود موافقت اولیه شهرداری با در اختیار قرار دادن چاه‌های دارای کیفیت شرب به وزارت نیرو، اما نتیجه مذاکرات هنوز قطعی نیست.
یک منبع‌اگاه نیز به «پیام ما» گفت شهردار تهران به رئیس‌جمهوری قول همکاری در این زمینه را داده است.
شهرداری تهران سه تفاهم‌نامه با شرکت آبفای استان تهران به امضا رسانده است تا به‌موجب آنها، امکان آبیاری فضای سبز شهر تهران با پساب فراهم شود؛ پس از امضای تفاهم‌نامه در سال ۹۹ در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ دو تفاهم‌نامه امضا شد که شهرداری تهران برداشت از آب زیرزمینی را کم و به‌جای آن برای آبیاری فضای سبز از پساب استفاده کند. بیشترین مصرف آب زیرزمینی بعد از آشامیدنی مربوط به آبیاری فضای سبز از سوی شهرداری است. این نهاد ادعا می‌کند که ۱۳۰ میلیون مترمکعب مصرف آب دارد، درحالیکه برآورد وزارت نیرو آن را بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب نشان می‌دهد.
براساس تفاهم‌نا‌مه‌های سه‌گانه همکاری، قرار بود میزان استفاده از منابع آب‌های زیرزمینی برای آبیاری فضای سبز در تهران تا سال ۱۴۱۰ به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا کند و منبع اصلی تأمین آبیاری تهران پساب تصفیه‌خانه‌ها باشد.
این تفاهم‌نامه‌ها همچنین با هدف اجرای مفاد ماده ۲۲ قانون هوای پاک و تقویت همکاری و تعاملات بین‌بخشی و به‌منظور تأمین آب خام مورد نیاز آبیاری فضا‌های سبز و بوستان‌های شهر تهران که در ارتقای کیفیت محیط‌زیست شهری است، به امضا رسید.
صیانت از منابع آب‌های زیرزمینی و آب آشامیدنی در مقابل جایگزین کردن رواناب‌ها، آب‌های سطحی و پساب تصفیه‌شده فاضلاب شهری برای آبیاری عرصه‌ها و فضا‌های سبز در شهر تهران به‌عنوان راهکاری منطقی و عملی برای حفظ ذخایر ارزشمند آب‌های زیرزمینی و مقابله با مخاطرات ناشی از کاهش بارندگی و نزولات آسمانی در شهر تهران از دیگر اهداف تفاهم‌نامه‌هایی است که امروز میان شهرداری تهران و وزارت نیرو به امضا رسید.
تقویت تعاملات بین‌بخشی، همکاری‌های دوجانبه و هم‌افزایی لازم با هدف رفع مشکلات و استفاده از ظرفیت‌های موجود بین دو مجموعه وزارت نیرو و شهرداری تهران برای ارائه خدمات‌رسانی مطلوب به شهروندان در زمینه تأمین آب فضای سبز شهر تهران از منابع آبی و پساب طبق مدل پیشنهادی و مدیریت سیلاب شهری است. به‌این‌ترتیب، این تفاهم‌نامه‌ها دو طرف را براساس برنامه تنظیم‌شده در راستای نگهداشت و توسعه فضای سبز شهر تهران تا افق ۱۴۱۰در بخش‌های مختلف ملزم می‌کند.
همچنین، برنامه توسعه پیشنهادی فضای سبز شهر تهران، منابع مصرف آب و تغییر منابع مصرف آب تا افق ۱۴۱۰ را مشخص می‌کند که قرار است براساس این برنامه، استفاده از منابع آب زیرزمینی که اکنون منبع اصلی آبیاری فضای سبز است، به مقدار قابل‌توجهی کاهش یابد. به‌این‌ترتیب وزارت نیرو موظف می‌شود مابه‌التفاوت آب مورد نیاز را از پساب تصفیه‌خانه‌ها تأمین کند.
پنج سال از امضای نخستین تفاهم‌نامه گذشته است، اما شهرداری به آن تمکین نمی‌کند. رضایی کوچی نیز اعلام نکرده است که شهرداری پایتخت چاه‌های آب دارای کیفیت شرب را به وزارت نیرو می‌دهد یا خیر. این عضو مجلس شورای اسلامی همچنین در مورد اجرای قانون هوای پاک و استفاده از آب پساب برای آبیاری فضای شهر به‌جای آب چاه و مسدودسازی چاه‌های غیرشرب شهرداری‌ها نیز اظهارنظری نکرده است.